Select Page

Ataatsimiinneq 7/10

Qupperneq 6/8 Peeqqat, atoqatigiinneq naartunaveersaatillu pillugit oqaloqatigiinneq

Peeqqat, atoqatigiinneq naartunaveersaatillu pillugit oqaloqatigiinneq

Qanimut attaveqarnermiit inersimasutut kinguaassiuutitigut atoqatigiittarnermut meeqqat peroriartornertik tamakkerlugu ineriartortitsisarput. Meeraaqqat qanilaarnermik paasinninnerat nuannarinnissinnaassusiallu aallaqqaammut isiginiariartigu:

MEEQQAT MIKINERUSUT KINGUAASSIUUTINIK ATUINERMUT INERIARTORTITSINERAT

Meeqqat mikinerusut ineriartorneranni suut nalinginnaappat?

Inersimasutut asanninnermut attaveqarnermullu peqqissumik ineriartorneq timikkut pitsaasumik isumassorneqarnermik aallartittarpoq: milutsitaalluni, kissumiartilluni, pakkutitilluni asannittumillu attorneqarluni.

Meeqqat marlunnik-pingasunik ukioqaleraangamik alapernaalersarput, namminneq timitik allallu timaat misissulertarpaat: angajoqqaatik meeqqallu anginerit atisalersortut isigisarlugit, timi qitiutillugu meeraqatitik pinnguaqatigisalerlugit (nakorsaasuusaarlutik), pisuni assigiinngitsuni qanoq iliortoqarsinnaanera qanorlu iliortoqarsinnaannginnera oqartoqarsinnaaneraluunniit isumassuerpalaartumik ilikkariartulertarlugu. Taamaattumik meeqqat imminnut allanillu soqutiginnittarnerat pissusissamisoorluinnarpoq.

Allanik tamanik assiliiniartarnertik assigalugu, inersimasut pissusilersuutaat aamma assiliniartarpaat: ilaqutariinni inersimasut meeqqallu asanninneq qanoq takutittaraat, kunimmik imaluunniit pakkussinermik? Imaassinnaavoq meeqqat meeraqatiminnik allamik peeraqartuusaarlutik pinnguartut, imaluunniit fjernsynimi takusimasaminnik assiliisut, imaluunniit ”angisuunngoruma uanga anaana ataataluunniit katissavara”. Tamanna soorunami kinguaassiuutinik atuinermut tunnganngilaq, inuunerulli ingerlanerani allanut qanoq ililluni qanimut attuumassuteqalertarnerup itinerusumillu atassuteqalertarnerup ilikkariartortarnerup ilagiinnagaa.

Matumani angajoqqaarsiat meeqqamut aqqutissiuisussaassapput naveersinatik, taamalu timi pillugu meeraq oqaloqatigalugu, takutillugulu allanut qanimut atassuteqarnermi killissat sumiinnersut.

SUMIGINNAGAANEQ ATORNERLUGAANERLUUNNIIT PISSUTIGALUGIT SIUSISSUKKUT KUKKUSUMIK INERIARTORNERMUT TAKUSSUTISSAT

Meeqqat inissinneqarsimasut meeqqanut allanut naleqqiullutik sumiginnagaagajunnerusarput atornerlugaagajunnerusarlutillu.

Meeraaqqat nalinginnaat piffissami aalajangersimasumi imminnut attuuasinnaapput, meeqqallu allat timaat assut soqutigisinnaasarlugit.

Meeqqalli sumiginnagaasimasut atornerlugaasimasulluunniit pissusilersuutaanni ilisarnaat ataaseq arlallilluunniit takusinnaassavasi:

  • Meeqqap kinguaassiuutiminik tagiartuineq ulapputigiuarpaa.
  • Meeraq erseqqivissumik killissanik qaangiiniartuuvoq, meeqqallu allat inersimasut kinguaasiutitigut pissusilersuutaannut assingusumik pinngitsaaliniartarlugit.
  • Meeqqap ilissi inersimasulluunniit kikkuugaluartut atoqatigiissanersut aperisarlugit, imaluunniit kinguaassiuutitigut qanillattueqqusaartumik ukiuminut naleqqutinngitsumik pissusilersuuteqarluni.
  • Inersimasut atisaajartut takugunigit, meeraq ersilerujussuartarluni.

Ilisarnaatit taakku aamma meeqqani siusissukkut sumiginnagaasimasuni atornerlugaasimasuniluunniit ukioqqortuneruleraangata takuneqarsinnaasarput. Taamaappat meeqqanut ulluinnarni takutinneqartariaqarpoq allat qanoq attaveqarfigineqartarnersut, aamma qanoq iliortoqartarnersoq qanorlu iliortoqassanngitsoq. Assersuutigalugu takornartat tinngivigiinnarneqartassanngitsut, taamaallaalli angajoqqaarsiatik kisiisa qanissagaat, allat attorneqarnissaq nuannarinngippassuk pinngitsaalillugit attorniarneqassanngitsut il.il.

 

Meeraq pissusissaanngitsumik pissusilersuuteqartoq takugussiuk qanoq iliussavisi?

Ingerlatsivissi imaluunniit ilaqutariinnut paarsisartunut siunnersortersi attaveqarfigissallugu pisussaaffigaarsi. Meeqqap atornerlugaasimanera qularutigisariaqanngilarsi, aqqutissiuunneqarnissarsili siunnersorneqarnissarsilu siunertaavoq. Qanoq iliuuseqartoqarnissaanut ingerlatsivik aalajangiisuussaaq.

Meeraaqqat qanoq oqaloqatigissanerlugit qularutigigussiuk, imaluunniit kinguaassiuutinik atuinermut pissusilersuut pissusissamisoortutut isikkoqanngitsoq atoraat takugussiuk, Saaffik (https://saaffik.gl/?lang=kl), attaveqarfigalugu pitsaasumik siunnersorneqarsinnaavusi. Nammineq meeraanermi atornerlugaasimagaanni, meeqqat siunnersornissaat ajornakusoorsinnaavoq. Tamatigulli TUSAANNGA (https://www.peqqik.gl/da-DK/Kontakt/Telefon_Raadgivning), atorneqarsinnaasarpoq, tassaasoq meeqqanut, inuusuttunut inersimasunullu oqaloqateqarnissamik allaqateqarnissamilluunniit pisariaqartitsisunut kinaassutsimik taasinani oqarasuaatikkut siunnersuisarfik.

Meeraq pissusissamisuunngitsumik pissusilersuuteqarpat, ilaqutariit meerartai allat paatsiveqartitsiunnaarsinnaapput. Taamaattumik namminneq meeqqamik itigartitsisinnaanerannik oqaluttuunnissaat aamma pingaaruteqarpoq, oqarfigalugillu killissatik meerarsiamit qaangerneqarpata ingerlaannaq ilissinnut ikiortissarsiussasut.

Pisunili amerlanerpaani suliassaq qujanartumik tassaavoq angajoqqaatut allatut iliuuseqarnissaq: meeqqap timiminik allallu timaannik alapernaalluni misissuinera paasigissi takutissallugu, meeraq oqaloqatigalugu imaluunniit qanoq meerartaartoqartarnera pillugu atuakkamik atuffallugu, nammineq timiminik pitsaasumik misigisaqarnissaanut ikiorlugu allanillu qanilaarfigisaqarnerup nuannersua takutillugu

EQIMATTAKKUUTAARLUNI OQALLINNEQ – minutsit 15-it:

  • Nammineq meeraagallaratta peeraqarneq pillugu inersimasut sunik ilinniartippaatigut?
  • Inersimasunut meeqqanullu allanut qanittumik attaveqarneq pillugu meeraaqqat qanoq ilinniartittarpisigit?
  • Ulluinnarni suut naleqqunnersut suullu naleqqutinnginnersut qanoq ilillusi meeqqamut takutittarpisigit?
  • Timikkut attaveqarneq qanorlu ililluni meerartaartarneq pillugu meeqqamik oqaloqateqarnissamut sunik isumassarsivisi?
  • Pissusissamisuunngitsumik pissusilersuutit ilisarnaataanni allaaserineqartuni arlaat meerarsiassinni takusimavisiuk?
  • Meerarsiassi ilaqutariinni pissusissamisuunngitsumik pissusilersuutaanut qanoq isummersimavisi aamma ilissi siunnersortissinnut atatillugu?

 

MEEQQANIK ANGINERUSUNIK INUUSUTTUNILLU ULLUINNARNI OQALOQATEQARNERIT SIUNNERSUINERILLU – KILLIFFIIT PINGASUT ATUKKIT

Inuusuttuaranngulerneq kiisalu killiliinerup ajornakusoortortaa oqaloqatigiissutigineqareeriaraangata, peeqqamik ukioqatigisamik sumi qaqugukkullu kinguaassiutitigut atoqatigiittoqarsinnaanera oqaloqatigiissutigissallugu oqinnerulertarpoq. Taamaasilluni oqaloqatigiinnerit siulliit inuusuttuaranngulernermut tunngasinnaapput, tullii imminut paarinermut killiliinermullu tunngasinnaallutik, naggataagullu naartunaveersaatit qanoq atorneqartarnerat oqaloqatigiissutigineqarsinnaalluni.

Aamma matumani inuusuttuaranngulerneq sioqqullugu oqaloqatigiittarnerit aallartinnissaat pingaaruteqarpoq. Pingaartumik meeqqat inuusuttullu mikinerminnit sakkortuumik sumiginnagaasimappata imaluunniit kaatsitaasarsimappata, inuusuttuaranngulernerat siuseqisukkut takkussinnaavoq – ilaanneeriarluni meeqqat taamaallaat 6-8-nik ukioqartillugit. Pissutaasoq alla tassaavoq, pingaartumik inuusuttut inissinneqarsimasut annerusumik aarlerinaateqartumik pissusilersuuteqartarnerat, aamma siusippallaartukkut kinguaassiuutitigut atoqateqarneq misilikkajuttarmassuk. Kalaallit inuusuttut amerlaqisut inuunertik aserortarpaat suli piareersimatinnatik meerartaajaarpallaartarnertik pissutigalugu – matumani angajoqqaarsiat suliniarnerat immikkut pingaaruteqarpoq, meeqqat inuusuttullu allanik tatigisassaqartanngimmata! Taamaattumik pilersaarusiornissaq siunnersornissaannullu pissusissamisoortumik tunuarsimaarnerit qaangernissaat pingaaruteqarpoq.

Meeqqalli angisuup inuusuttulluunniit ukiuinut naleqquttumik ataqqinnittumik pissuseqarluni tamanna qanoq suliarineqartarpa – tassarpiaavoq apeqqut pingaarnerpaajuartartoq? Ilissi nammineq inuunissinni aallarniutaasumik asannilersooqqaarnermik peeraqalernermillu misigisassinnik meeqqamut inuusuttumulluunniit oqaluttuarnissarsi aammaarluni isumassarsiatsialaavoq. Oqaluttuat pitsaasut toqqarsigit – inissinneqartut amerlaqisut aappariinneq pillugu pitsaanngitsunik nikallunganartunilluunniit misilittagaqarput, isumassuineq nallinnerlu angajoqqaavisa inuunerannut ilaasimanngimmat.

Kinguaassiutinik atuineq pillugu oqaloqatigiissinnaalernissamut imminut sungiunnissaq sivisusarpoq. Inuusuttup eqqarsaatini misigissutsinilu pillugit ulluinnarni qanoq annertutigisumik ilissinnik avitseqateqartarnera tamatumunnga aamma apeqqutaavoq. Ilissinnut inuusuttumullu oqinnerulersinniarlugu naartunaveersaatit pillugit oqaloqatigiinnissaq qanilliartorneqarsinnaavoq, siullermik piffissami aalajangersimasumi inuusuttuaranngulerneq pillugu oqaloqatigiittarluni, kingorna pisariaqartitaminnik qanoq killiliisinnaanerat oqaloqatigiissutigisarlugu, aatsaallu taakku oqaloqatigiissutigineqareeraangata sungiussisoqareerluni toqqissisimasoqalereerlunilu, taava naartunaveersaatit oqaloqatigiissutigineqarsinnaalissapput.

Killiffik 1: inuusuttuaranngulerneq pillugu meeqqanik angisuunik inuusuttunillu oqaloqateqarneq

Inuusuttuaranngulernermi qanoq pisoqartarneranik ilisimasat assigiinngitsunik periuseqarluni tunniunneqarsinnaapput. Ilaqutariinni meeqqat inuusuttullu tamaasa ilagalugit oqaloqatigiinnissaq ilaasa pitsaanerutittarpaat, ilaasa kisimeeqatigiilluni oqaloqatigiinnissaq pitsaanerutittaraat. Tamanna nuannisaaqatigiilluni isersimaqatigiinnermut, imaluunniit ulluinnarni illumi suleqatigiinnermut tulluarpat oqinnerpaasarpoq. Qaqugukkut inuusuttoq tamatuma oqaloqatigiissutiginissaanut piareernersoq maluginiartariaqarpoq, aammali qaqugukkut qanorlu tamanna qaqinneqassanersoq nammineq aalajangerneqarsinnaalluni. Aamma allanut aallaqqaammut atuakkamik atuarneq kingornalu oqaloqatigiinneq oqinnerusarpoq. (Ilissi inuusuttorluunniit qallunaatut oqalussinnaagussi) filmi una ataatsimoorluni takoqqaarneqarsinnaavoq https://sexogsamfund.dk/foraeldre/pubertet, kingornalu inuusuttoq oqaloqatigalugu. Titartakkatut filmiliaavoq taamaattumillu paasiuminarluni.

Killiffik 2: killiliineq taamaaliornerlu pillugu allanit ataqqineqalerneq pillugu oqaloqatigiinneq

Inuusuttut inissinneqarsimasut amerlaqisut eqimattanit tatineqarnertik pissutigalugu kinguaassiuutitigut atoqatigiinnermut tunniutiinnartarput, pingaartumik imminnut naleqarpallaanngitsutut isigigunik. Tamanna eqimattami ataqqineqarnissaq angujumallugu periusiuvoq, inuusuttulli tamatumunnga nammineerluni suli piariinnginnerani imaluunniit nammineq suli perusussuseqannginnerani pigajuttarluni.

Inuusuttup killiliinissamut pisinnaatitaaffeqarnera aamma taamaallaat nammineq kissaatigisaminut peqataasussaanera inuusuttumut oqaloqatigiissutigissallugu pingaaruteqarpoq. Pisut ajornakusoortut suut inuusuttup misigisarnerai angajoqqaarsiatut inuusuttumut oqaloqatigiissutigineqarsinnaapput – aammaarluni nammineq inuusuttuugallarnermit assersuuteqartarluni: inuusuttuni eqimattani atuarfimmilu qanoq pisoqartarpa? Piareersimatinnani kinguaassiutitigut atoqateqarusunngikkaanni ikinngutit tatisiniartarpat imaluunniit qinngasaarisarpat? 

Pitsaasumik naaggaariaatsimik nassaarnissamut inuusuttoq ikiorsiuk, imminullu suup pitsaanerpaanerata maluginiarnissaanut tapersersorlugu. Aamma siunissap qanoq isikkoqarnissaanik qanoq kissaateqarnerat, qaqugukkullu nammineq qaqugukkut piareersimaffigilerumaarnerat oqaloqatigiissutigisigit. Aamma angajoqqaaminnit ilaquttanilluunniit allanit meerartaajaarnissamut tatineqarnertik pillugu oqaloqateqarnissaqarnissaq pisariaqartissinnaavaat. Timi killissallu pillugit oqaloqatigiinnissamut isumassarsiorfissat danskisoortut uani nassaarisinnaavasi: https://sexogsamfund.dk/foraeldre/krop

Inuusuttumut paarisassinnut sungiussisimanngikkussi – inersimasoq alla inuusuttup sungiusimasaa inuusuttumik oqaloqatiginneqqullugu qinnuigisinnaavarsi. Ilaanneeriarluni inuk ilinniarsimasuuppat ajornannginnerusarpoq, taakkuali attaveqarfigiuminaattarput.

Killiffik 3: naartunaveersaatinik atuineq pillugu oqaloqatigiinnerit

Naartunaveersaatinik atuinermi naartulernissaq pinaveersaartinneqartarpoq kisiannili aamma kinguaassiuutitigut nappaatinit tunillatsinneqarnissaq pinaveersaartinneqartarluni. Naartunaveersaatit assigiinngitsut kiisalu taakku iluaqutissartaat ajoqutissartaallu meeqqamut inuusuttumulluunniit oqaloqatigiissutigisigit. Inuusutut qarasaasiakkut quppersakkamut danskisuujusumut uunga innersuussinnaavasi: https://sexogsamfund.dk/viden/praevention, tassani naartunaveersaatit assigiinngitsut pillugit atuarsinnaapput. Aammattaaq kinguaassiuutitigut nappaatit pillugit nittartagaq una innersuussutigisiuk (danskisooq): https://sexogsamfund.dk/viden/sexsygdomme

Arlaannik nalornissuteqarussi, aamma nakorsamut attaveqarnissaq toqqarsinnaavarsi.

Ilisimasaqannginneq kiisalu inersimasunik toqqissisimaffigisanik ammasumik oqaloqateqartannginneq meeqqat inuusuttullu 9. klassemik naammassinninnissaannut aporfiusarpoq, taama amerlatigisut naartulertarmata, taamaasillutillu meeqqat atuarfiannik naammassinninngitsoortarlutik, imaluunniit inuusuttuuffigisassaraluartik annaasarlugu. Taamaattumik qanoq imminut illersortoqartarneranik inuusuttut ilikkartinnissaat anguniagaavoq pingaaruteqartoq.

EQIMATTANI OQALLINNEQ – minutsit 15-it

Qanoq ililluni qaqugukkullu tulliuttut pillugit meeqqanik angisuunik inuusuttunillu oqaloqateqarnissaq pitsaanerpaassasoq isumaqarfigaasiuk:

  • Inuusuttuaranngulernermi timimi misigissutsinilu qanoq pisoqartarnersoq?
  • Nammineq inuusuttuunissinniit assersuutissanik oqaluttuarisaqarsinnaavisi?
  • Qanoq ililluni killiliinissaq inuusuttunut ajornakusoorsinnaava, ukioqatit kinguaassiutinik atuinermik immaqalu internetsikkut pornomik isiginnaartarnermik ulapputeqarallartillugit?
  • Naartunaveersaatit atorneqartarnerannut meeqqasi inuusuttortasilu siunissamut kissaatigisassinnik qanoq oqaluttuussinnaavisigit?

 

Siulia
Tullia