Immikkoortoq 5/8
Qupperneq 5/8: AqutsineqAqutsineq: inissisimaffiit: Malittarisassat killissamillu misileraanerit.
Ilaatitsinermi meeqqat inuusuttullu tiguarteqqaffigisarpaat eqimattanut ilaasutut akuerisaanissartik: “”Anisimavunga” imaluunniit ”isersimavunga?””.
Eqimattat pilersinneqareerpata, isumaqatiginninniarneq nutaaq aallartissaaq: “Aaqqissugaanermi qullerniippunga imaluunniit allerniippunga?”
Kiap suut aalajangertarpai? Ilinniartitsisoq imaluunniit inersimasut killiliigaangata imaluunniit piumasaqaraangata, ilumut taama isumaqarnersut tatigineqarsinnaappat? Eqimattani kina aalajangiisuunerpaasarpa – kikkut aqutsisuuppat kikkullu malinnaasuuppat?
Matumani inersimasup inissisimaffia qitiusumit oqartussaasumut, aqutseriaatsimik pilersitsisumut, suliassanik tunniussuisartumut, ilaasortallu akornanni killiliisartumut nuussaaq.
Taamaasilluni sullissisup maanna inissisimaffigilerpaa qimuttunik nukissaqarluartunik aqutsinissaq! Klassimi imaluunniit eqimattani nukittussuseq paasiniarneqassaaq.
Aalajangernitit misilittarneqassapput, naammagittaalliortoqariasaassaaq, eqimattanilu pissanganartumik aallartinneq maanna suliaqarnermik taarserneqassaaq.
Matumani tunngavilersukkamik, inussiarnersumik aammali ersarissumik sangutinneqarsinnaanngitsumik, soorlu tasisuaartutut sammivimmut ataasiinnarmut sammiuartutut aqutsinikkut toqqissisimanermik pilersitsinissaq suliassaavoq. Eqqaamajuk: aaqqiagiinngittoqartillugu meeqqanik misiginneqatiginninnissaq, kisiannili meeqqatut misiginngisaannarnissaq.
Kinguneqartitsisarluni perorsaaneq aamma pillaanerit sivisuumik iluaqutaaneq ajorput, akiuunneq kamallu taamaallaat annertusaannartarpaat.
Ersarissuunissaq kimigiisernissarlu kiisalu piumasaqaatigisimasanik attassinissaq pisariaqarput. Assersuutigalugu oqartoqarsinnaavoq “Ajoraluartumik kikkut tamarmik issiavimminnut inginngippata ingerlaqqissinnaanngilagut/ nerilersinnaanngilagut”, tamatumalu pinissaanut eqqissisimasumik utaqqilluni.
Inersimasut piumasaqaataannik killissaannillu misilittaaneq suliamut akerliuffigisamut tunnganeq ajorpoq – kisiannili eqimattat misileraassutigisarpaat inersimasup aqutsinermik attassiinnarneranik imaluunniit allamut sangutinneqarsinnaaneranik. Tamanna pippat, meeqqat inuusuttullu paasissavaat inersimasut aqutsinerata ilaasortanillu tamanik paarsinerisa avataaniillutik imminnut isumagisussaallutik. Taamaattumik annilaanganeq eqqissisimannginnerlu annertusisarpoq.
Assersuut 1: Klassimi aqutsinermik sammisaq
Lektorip Martha Mottelsonip ilisimatusarnerata takutippaa ilinniartitsisut klassinik suliaqartitsinermik iluatsitsisartut suliassanut tamanut ersarissumik pisarnermik, ingerlaasissamik aamma piffissamik inissiinikkut. Atuartunit tamanit pissusilersuut naatsorsuutigisartik nassuiartarpaat. Kiisalu suliassat aammalu attaveqarnerni sunerit akornanni oqaloqatiginninnerit akuttunngitsumik taarseraattarpaat. Ingerlaneq meeqqanut naatsorsoruminarsartarpaat kiisalu qanoq inissisimanissamik tunineqarnersut ilisimatillugit.
Assersuutigalugu atuartut ilikkassavaat ilinniartitsisup oqaaseqaqquppatik taava oqaaseqarnissamut minutsip ataatsip missaani piffissaqarput, taava ilinniartitsisoq oqassaaq ”Nalo qujanaq, ajunngilaq. Maanna Ivalup atuarnissaanut piffissanngorpoq” – aamma Ivalu nipituumik atuarnissaminut minutsimik periarfissinneqassaaq. Naggataatigut ingerlaaseq tamarmik ilisimalissavaat, qaqugukkullu pissanerlutik ilisimassallugu.
Ilinniartitsisup atuartut klassimut qanoq isertarnissaannik sungiusarpai: inip silataani qanorsuaq nipiliorsinnaapput, klassimulli iserunik tamarmik issiavimminnut ingikkiartussapput. Aamma kamiit klassip silataanut inissinneqartalissasut qinnutigaa – taamaasilluni toqqaannanngitsumik ullormi iliuutsinik malittagassaannik tunivai.
Periaatsip pingajuat kallunnaveersaarluni atuartut kiisalu atuartut ilinniartitsisullu akornanni pisunut oqaaseqarneq. Taamaasillutik sammisassaqarnerit inerteqqutaasut kikkunnut tamanut uloriananngitsumik ersarississapput, aamma kikkunnut tamanut illartitsisinnaallutik:
“Takusinnaavara Inumineq aamma Palo piffissaq tamaat kina naalanngissinnaatiginerpaanersoq paasiniartaraat. Immaqa qanoq sapiitsiginerminnik Bolette pikkusaarniaramikku? Unammineq tuluttut qanoq taasarpaat – arlassi ilisimavaa?“
“Minik, maluginiarpara kisitseqqugaangakkit issiavinni sisoortartutit imaluunniit ilinniartitsisupalaatut taagortarimma, imaluunniit Pavia akornusersulertarit? Yankie Barimut unammillerpakkit tiimi tamaat naammagittaalliornak kisitsisinnaanngitsutit – takussavarput kina ajugaassanersoq? Amerlisaanermi nalornisaqaruit taava uannukarit, taava ilikkarnissavit tungaanut nassuiaassinnaavakkit”
Assersuut 2: Inuusuttuaqqani eqimattani aqutsinermik sammisaq
Inersimasut aqutsinerannit isumaqatiginninniarnermut
Pingaartumik inersimasunngulernermi pingaaruteqarpoq isumassuisup pissusilersuutaani inituujunissap (akornusersuisunut qisuariannginnissaq, kisianni inussiarnersuunissaq, silatusaarnissaq soqutigisaqarnissarlu) kiisalu aalajangersimasuunissap aqutsinissallu akornanni oqimaaqatigiissoqartoq.
Suleqatigiinni immissinnut erseqqissarsinnaavarsi piumasaqaatit suut isumaqatiginninniutaasinnaanersut, piumasaqaatillu suut oqallisaassannginnersut. Tamatuma ilisimanissaa pingaaruteqarpoq killissassi misilerarneqarnerani. Nalinginnaasuulluinnarpoq inuusuttuaqqat killissassinnik misileraanissaat, taamaattumik killissasi ilissinnut aamma ersarissuussapput.
Isumassarsiatsialaasinnaavoq aalajangiineq pinnagu isumaqatigissusiornissaq
Malittarisassamik inuusuttut ingerlaannartumik unioqqutinniagassaannik inissiinani, malittarisassat pillugit isumaqatiginninniarnermut ilaatitsineq sunniuteqarluarnerusarpoq, pisussaalersitsisarami.
Isumaqatigiissuteqarneq eqimattatut sammisatut
Pisussaaffiit pillugit isumaqatigiissuteqarneq inuusuttuaqqat aamma sulisut imaluunniit ilinniartitsisup akornanni pissaaq. Isumaqatiginninniarneq, ilinniarnermik naammassinnereerlutik suliffittaarnialerlutik akissarsiassat sulinermilu atugarisassat pillugit isumaqatiginninnialerunik atugassaattut sungiusarnertut saqqummiunneqarsinnaavoq.
Assersuutigalugu ataasinngornerit tamaasa isumaqatigiissut pillugu oqaloqatigiittarsinnaavusi, sapaatip akunnerata ingerlanerani sammisassanut inuusuttuaqqat sunik kissaateqarpat, aamma sulilluarnerpaat ”ikiortitut” inississinnaavasi, ass. inuusuttut atisanik errorsinerisa, atuarfimmi sulinerisa imaluunniit sammisassat allat isumaqatigiissutaasimasut pillugit qanoq ingerlanermik nassuiaanermut akisussaasunngortillugit.
Aqutsineq, ilaatitsineq aamma aqutseqataaneq
Meeqqat inuusuttullu pisariaqartinngilaat uninngaannarnissartik sullinneqarnissartillu, aamma sulisut ilinniartitsisullu kiffaanngillat. Aamma uninngaannarlutik tigooraaginnartuugaluarpata annertuunik ajornartorsiuteqalersinneqassapput.
Inuusuttut imminnut ikiorsinnaanissaannut ikiorneqassapput.
Aqutseqataaneq ass. skolehjemmimi atuartunut nutaanut ilisaritinneqarsinnaavoq:
“Angerlarsimaffinni meeraasimavutit, anagjoqqaavillu meeqqatut paarisimavaatsit. Maannali inersimasunngoriartulerputit, tamannalu isumaqarpoq maanna imminut akisussaasuunissat kiisalu ulluinnarni suliassanik suliaqarsinnaanissat ilinniassagit. Immaqa tupannarsinnaavoq suut tamarmik qilammit nakkaaginnanngitsut, maanngaanngiilli aallarnissannut uagut illillu akisussaaffigaarput, ulluinnarni imminut isumagisinnaanissamut suliassat naammassisinnaassagitit. Sivisulaartumik sungiunniarnarsinnaavoq, kisiannili tapersersussavatsigit.
Aalajangeeqatigiinniarutta pingaaruteqarpoq isummavit aninnissai – matumani malittarisassanik sanaqataavutit, siunnersuutitillu ilanngunneqassapput”.
Siunnersuut:
Malittarisassaq iluaqutaasoq tassaavoq: inuusuttuaqqap inersimasortaa oqaluffigisiuk – aamma qanoq meerarpalutsigisumik ilioraluarpalluunniit.
Inissisimaneq “uagut illit isumassuisoraatsigut aalajangiisussat, illillu meeraavutit” atorunnaarsinneqassaaq, taamaasilluni pisariaqarpoq allatut suleqatigiinnissamik ujaasinissaq.
Sulinissamut pilersaarummut isummat: Aqutsineq
Aqutsineq pillugu immikkoortup qanoq eqqarsalersissimaneraatit isumassarsitissimaneraatillu isumaliutersuutigiuk, inissisimaffissinnullu tulluartumik suliaqarnissamik nassaarit.
- Eqimattanik/ klassemik aqutsinermut atatillugu maanna suut ajornartorsiutigaagit/sigit?
- Killissatit piumasaqaatitillu eqimattanit misilittarneqaraangata qanoq qisuariartarpit/si?
- Suliassat pillugit oqalunnermit aamma klassimi imaluunniit eqimattani susoqarneranik oqaaseqarnermut qanoq nuussinnaavit?
- Sulinermi meeqqat inuusuttullu qanoq ilanngutsissinnaavigit?
Malittarisassat aalajangeeqataanerlu pillugit oqallinnerit naliginnaasut qanoq qaqugulu eqqunniarpigit?