Hawl-qabadyada kale ee waxtarka u leh carruurta iyo dhallinyarada

Teaching children and young people about their rights

Carruurta lagu xanaaneeyo Goobaha Daryeelka Carruurtu waxay xaq u leeyihiin in lagu wargeliyo lagalana tashado arrin kasta oo noloshooda saamaynaysa, oo ay ku jiraan dhammaan wejiyada ka guurista ama isku diyaarinta marxaladda kala guurka.

Sida ku cad, heshiiska xuquuqda carruurta, caruurtu waxay xaq u leeyihiin in ay si xor ah u cabbiraan fikradahooda, in lagala tashado, lana tixgeliyo aragtidooda si waafaqsan awooddiisa koriinka, iyo iyadoo lagu saleynayo aragtidiisa, iyo sidoo kale helitaanka dhammaan macluumaadka lagama maarmaanka u ah. Waa in la sameeyaa dadaal kasta oo lagu suurtagelinayo la-tashiga iyo bixinta macluumaadkaas in lagu fuliyo luqadda uu ilmuhu doorbido

Fadlan eeg bogga lixaad. Carruurta Afrika waxaa sidoo kale ilaaliya Axdi Qarameedka Carruurta Afrika. Halkan, Dr. Elvis Fokala wuxuu ku sharxayaa sida labada heshiis looga hirgelinayo guryaha, iyo sida daryeelayaasha iyo waalidiinta ay waajib ugu tahay inay baraan xuquuqahan carruurtooda.

Casharado lagu fahamsiiyo carruurta xuquuqdooda inta ay ku jiraan daryeelka

Inta lagu guda jiro hawl maalmeedka, caruurtu waa in ayna baran oo kaliya xuquuqdooda – waa inay sidoo kale bartaan sida loogu dabaqo xuquuqdaas qoyska dhexdiisa. Sidee taas loo samayn karaa?

Halkan waxa aynu ku soo gudbinaynaa nuqul  fudud oo ka hadlaya xuquuqda carruurta kaas oo aad daabacan karto gidaarkana ku dhejinsan karto.

Marka la soo bandhigo mid ka mid ah xuquuqda caruurta oo ay ka wada hadlaan sida loogu dabaqo guriga, carruurtu way fahmi karaan macnaha. Tusaale ahaan, waxaad soo bandhigi kartaa xuquuqda carruurta in laga maqlo fikradahooda. Taas macnaheedu waa inay ka qaybqaataan oo ay bartaan go’aamada maalinlaha ah ee qoyska.

Hawlaha maalinlaha ah ee ay tahay in caruurtu ra’yi ka dhiibtaan

Tusaale ahaan, waydii ilmo kastaa nooca uu rabo inuu la sameeyo ee cashada, sababta ay ku doorteen iyo in ay taasi u fiican tahay caafimaadka qoyska. U sheeg in aanay midba midka kale hadalka ka joojin ama ka dhex-gelin, balse ay is maqlaan. Kadibna u sheega go’aanka kama dambaysta ah. U sheeg in haddii ay is dhegaystaan oo ay heshiiyaan ay go’aan gaadhi karaan. Haddii kale, adiga ayaa go’aanka gaadhi doona.

Qaabkan – barashada in la maqlo, waxa ay soo bandhigtaa doodaha dhamaan ka qaybqaatayaasha iyo in ay ku heshiiyaan  ra’yiga – waxaa loo isticmaali karaa go’aano kasta oo qoyska dhexdiisa ah.

Qorsha hawleedka Mawduuca D: Dood-kooxeedka loo qabto si loogu qorsheeyo hawlahaya yaala

Waxaa jira hawlo badan oo ku sugaya marka aad nolosha ka bilaabayso bulshada dhexdeeda, markaa fadlan ka hadal oo u kala hormari sida ay u kala muhiimsan yihiin: waa maxay soo jeedinta waxyaabaha aad rabto inaad ku bilowdo? Kadib, samee qorshe ku habboon baahiyahaaga deegaanka.

Halkan waxaan ku soo gudbinaynaa qoraal kooban si aad uuga doorato: :

• Tababarka xirfadaha iyo ciyaaraha guriga ee wax ku ool ah ee carruurta yaryar iyo kuwa kurayda ah.
• Hawlaha lagu baranayo beerista nolosha waarta iyo deegaan beereedka.
• Barista carruurta iyo dhallinyarada ee xuquuqdooda iyo sida loogu dhaqmo

Marka aad doorato mawduuc, fadlan samee qorshe sida iyo goorta aad ula shaqayn doonto mawduuca.