ርዕስ ሀ፡- ከትውልድ ቤተሰብ ጋር መልሶ መቀላቀልን የተመለከተ መግቢያ

ህጻናትን እና ወጣቶችን ከትውልድ ቤተሰባቸው ጋር መልሶ መቀላቀል ቅድሚያ የሚሰጠው ጉዳይ የሆነው ለምንድን ነው?

አዲሱ የኤስ ኦ ኤስ የህጻናት መንደር ህጻናትን ከህብረተሰቡ ጋር መልሶ የመቀላቀል እ.ኤ.አ. የ2030 ስትራቴጂ ህጻናትን ያማከለ ዘዴን ተግባራዊ ያደርጋል። ስትራቴጂው በመጀመሪያ ደረጃ ቅድሚያ የሚሰጠው ጉዳይ ህጻኑ ያለውን የባህል ማንነት፣ የቤተሰብ እና የማህበራዊ ትስስር መብት ማረጋገጥ ነው።

ከዚህ ቀደም አስተማማኝ በሆኑት የኤስ ኦ ኤስ መንደሮች ውስጥ የነበሩ ህጻናት ከማህበረሰብ ከሚመነጩ አደጋዎች እና ከህጻናት የተተው መሆን (child abandonment) የተጠበቁ ነበሩ። ዋነኛ የስሜት ቁርኝታቸው ከኤስኦኤስ አሳዳጊአቸው እና በቤቱ ውስጥ ካሉ ሌሎች ህጻናት ጋር ነበር። እነዚህ ውጤቶች በጣም ስኬታማ በመሆናቸው አሳዳጊዎች እና መምህራን ሊመሰገኑ ይገባል።

ታዲያ ከትውልድ ቤተሰብ ጋር መልሶ መቀላቀል ለምን አስፈለገ? ምንም እንኳን የኤስ ኦ ኤስ መንደር የሚለው ሞዴል ለተወሰኑ ህጻናት የህጻናት ዕድገትን ያሻሻለ ቢሆንም የአካባቢ ማህበረሰቦች ያላቸውን ህጻናትን በሙሉ የመንከባከብ ችሎታ አላጠናከረም። በተጨማሪም የኤስ ኦ ኤስ አሳዳጊዎች እና ህጻናት አብዛኛውን ጊዜ ከማህበረሰባቸው ይነጠሉ ነበር። አነስተኛ ዕድሜ ላይ እያሉ ከእንክብካቤ ለሚወጡ ልጆች ደህንነቱ አስተማማኝ የሆነ ቦታ ካደጉ በኋላ ከዘመዶቻቸው ጋር መልሰው መገናኘት እና በማህበረሰቡ ውስጥ መኖር ፈታኝ ነበር።

የኤስ ኦ ኤስ ህጻናት መንደሮች በኢትዮጵያ  ብሔራዊ ዳይሬክተር የሆኑት አቶ ሳህለማርያም አበበ አዲሱን ቅድሚያ የሚሰጠው ጉዳይ እንደሚከተለው ይገልጹታል፡- “በአየር ንብረት ለውጥ እና በሌሎች ጫና ፈጣሪ ጉዳዮች የተነሳ ስጋት የተጋረጠባቸው ህጻናት ቁጥር እየጨመረ ይገኛል። ለተወሰኑ የተነጠሉ ህጻናት ከፍተኛ ወጪ የሚያስወጡ መፍፍሄዎችን ከመፈለግ ይልቅ (ይህ ማለት እያንዳንዱ ህጻን በነፍስ ወከፍ የሚኖረው የኑሮ ደረጃ ዝቅተኛ ይሆናል ማለት ቢሆንም እንኳን) የህብረተሰባችንን አቅም በአጠቃላይ ማጎልበት አለብን”። ይህን ለማድረግ ሁሉም ሰው ከባድ የሆነ የአመለካከት ለውጥ ማምጣት ይኖርበታል፡- “በአሁኑ ወቅት በህብረተሰቡ ውስጥ ለስጋት ተጋላጭ የሆኑ ወላጆች የኤስ ኦ ኤስ መንደር ለልጃቸው ሁነኛው መፍትሄ እንደሆነ ያስባሉ። የኤስ ኦ ኤስ እናቶች ከኤስ ኦ ኤስ መንደር ለመውጣት ይፈራሉ፤ የአካባቢውን ባህል እና ቋንቋ ለመልመድም ይገደዳሉ። ህጻናት እና ወጣቶች ከእናታቸው ጋር ጥልቅ የሆነ ቁርኝት አላቸው። ከእናታቸው ጋር ለመለያየት እና ከትውልድ ቤተሰባቸው ጋር ለመኖር መፍራታቸው ተፈጥሮአዊ ነው”።

የ15 ደቂቃ የቡድን ውይይት፡-

• ከትውልድ ቤተሰብ ጋር መልሶ ስለመቀላቀል ስናስብ መጀመሪያ አእምሮአችን ላይ የሚመጡት ሀሳቦች ምንድን ናቸው?
• በሂደቱ ውስጥ ምን ምን ጥቅሞች እና ተግዳሮቶች ይኖራሉ ብለን እንጠብቃለን?
• እባካችሁ የሥራ አመራር ድጋፍ ልናገኝባቸው ያስፈልጋል የምትሏቸው ሦስት ነገሮች ላይ ተስማሙ።

ከዚህ በፊት የኤስ ኦ ኤስ መንደር ውስጥ የሚኖር ህጻን የነበረው የ34 ዓመቱ አስቻለው አሁን የተሳካለት ነጋዴ ነው። ድሮ ኤስ ኦ ኤስ መንደር ውስጥ እያለ ዘመዶቹ እንዳይጠይቁት ይከለክል የነበረው አሰራር የፈጠረበትን ስቃይ አሁንም ያስታውሰዋል። በኋላ ላይ ደግሞ ቤተሰቦቹ እንዲጠይቁት የሚፈቀድላቸው የነበረው በወር ለአንድ ሠዓት ብቻ ነበር። ትዕግስት ደግሞ (አሁን ዕድሜዋ 25 ዓመት ነው) በዕድሜ አነስ ትል የነበረ ሲሆን በኤስ ኦ ኤስ መንደር ውስጥ በነበረችበት ወቅት ዘመዶቿን ሁል ጊዜም ታገኛቸው ስለነበር ደስተኛ ነበረች።  

ስኬታማ የሆነ የቤተሰብ መልሶ መገናኘት አራት መሪ መርሆዎች

ህጻናት ከእንክብካቤ ሰጪዎቻቸው ጋር ያሏቸው ግንኙነቶች እና ቁርኝቶች እጅግ ወሳኝ መገለጫዎቻቸው በአፍሪካ በተከናወኑ እና በዓለም አቀፍ ጥናቶች ውስጥ በአጭሩ ተቀምጠዋል። እነዚህ መገለጫዎቻቸው በህጻንነት ወቅት ይበልጥ በተሟሉ ቁጥር ህጻኑ አዋቂ በሚሆንበት ወቅት (በትምህርት፣ በዕለት ተዕለት ክህሎቶች እና ማህበራዊ ትስስሮችን በመመስረት ረገድ) ይበልጥ ስኬታማ የመሆን ዕድሉ ይጨምራል። አራቱ መርሆዎች በኤስ ኦ ኤስ መንደር ውስጥ ከመኖር ወደ ዘመዶች ወደ መመለስ ከሚደረገው ሽግግር ጋር በተያያዘ ለምንሰራው ስራ እንደ መመሪያ ሊገለግሉ ይችላሉ፡-

• ከአንድ እንክብካቤ ሰጪ ጋር ለረጅም ጊዜ የሚቆይ ቁርኝት መፍጠር እና ቁርኝቱ ወደ ሌላ ሰው እንዲሸጋገር ማገዝ።
• በአዲሶቹ እኩዮች ዘንድ ተቀባይነት ያለው አባል መሆን።
• ህጻኑ እና እንክብካቤ ሰጪዎቹ ንቁ እና በቂ መረጃ ያላቸው ተሳታፊዎች መሆን አለባቸው።
• ህጻኑ በተቆራኛቸው ሰዎች እና በህይወቱ ውስጥ ውሳኔዎችን በሚወስኑት ሰዎች (ሥራ አስኪያጆች፣ የኤስ ኦ ኤስ እናቶች፣ ወላጆች እና ዘመዶች፣ መምህራን እና የማህበረሰብ አባላት) መካከል ስምምነት መኖር አለበት።

የ20 ደቂቃ የቡድን ውይይት፡–

• እባካችሁ ተወያዩ፡- ከቤተሰብ ጋር መልሶ መቀላቀልን በምናቅድበት ወቅት እነዚህን መመሪያዎች ተግባራዊ ማድረግ የምንችለው እንዴት ነው?